Results based finance – what’s in the name?
Je sociale onderneming loopt goed en je wilt opschalen. Maar waar haal je het geld vandaan? In deze column bespreken we een aantal innovatieve financieringsstructuren ter inspiratie.
Natuurlijk zijn er de klassieke financieringsbronnen, zoals subsidies of leningen van Friends, Family en Fools. Voor leningen van particulieren kan je bijvoorbeeld gebruikmaken van de Winwinleningen van de Vlaamse overheid. Ook een investering van een erkende financier, zoals Trividend of Hefboom, tegen een voordelig tarief en met co-financiering van het Sociaal Investeringsfonds van de Vlaamse overheid kan een optie zijn. Daarnaast kan je investeerders zoeken en zijn er de klassieke leningen en kredieten van banken. Maar voor een sociale onderneming zijn deze opties soms niet haalbaar.
Gelukkig zijn er ook innovatieve financieringsstructuren die voor een sociale onderneming interessant kunnen zijn, onder meer omdat ze maatschappelijke impact financieel belonen.
Results-based finance
Results based finance is de overkoepelende term voor een aantal innovatieve vormen van financiering. Ze hebben gemeenschappelijk dat de financiering wordt gegeven in functie van de resultaten. De focus ligt niet op de activiteiten van de onderneming maar op de resultaten die ze realiseert. Het gaat dus bijvoorbeeld niet over hoeveel jongeren worden begeleid, de output, maar eerder over hoeveel van die jongeren doorstromen naar de arbeidsmarkt, de outcome.[1]
Voor de sociale onderneming stimuleert deze vorm van financiering de verantwoordingsplicht en efficiëntie. Het helpt om de maatschappelijke resultaten duidelijk in kaart te brengen en is daarom ook nuttig voor de toekomst: als de maatschappelijke impact bewezen is, kan dat een toegangspoort naar andere vormen van financiering zijn. Het voordeel voor de financier -vaak (semi) overheidsinstellingen, stichtingen, family offices of impact investeerders- is dat zijn geld stroomt naar bewezen resultaten. Ook bij het toekennen van subsidies, zowel door de Belgische overheden als internationale instellingen zoals de Wereldbank, is er de laatste jaren een tendens naar ‘betalen voor resultaten’.
Nadelen zijn wel dat de resultaten meetbaar moeten zijn, dat de onderneming administratief voldoende uitgerust moet zijn om deze te meten en bij te houden en dat de financiering (deels) pas volgt nádat de activiteiten zijn uitgevoerd en áls de resultaten goed zijn. De onderneming moet die periode financieel overbruggen en loopt het risico dat de resultaten tegenvallen. Met name voor kleinere organisaties die nog geen bewezen impact hebben is dat een uitdaging. Wel zijn er in de praktijk mechanismen ontwikkeld om deze risico’s weg te nemen of te beperken.
[1] De Wereldbank verwoordt het als volgt: “moving away from paying for inputs and activity to paying for results”. Zie, A guide for effective results-based financing strategies, The World Bank, 2018, p 12
Impact Bonds
Een impact bond is één van de bekendste vormen van results-based finance. In België zijn we het meest bekend met social impact bonds of sociale impact obligaties, met de overheid als uitkomstbetaler. Daarnaast zijn er development impact bonds, gericht op ontwikkelingslanden en vaak met een Development Financial Institution als uitkomstbetaler. In beide gevallen is de structuur vergelijkbaar.
Impact bonds zijn aantrekkelijk omdat zij prefinanciering bieden voor het project en investeerders (deels) het risico van tegenvallende impact dragen.
Een impact bond is een vorm van publiek-private samenwerking tussen (in hoofdzaak) drie partijen:
De sociale onderneming die het programma uitvoert, bijvoorbeeld het begeleiden van langdurig arbeidsongeschikten naar de arbeidsmarkt.
Investeerders die bereid zijn bij aanvang van het project een lening te verstrekken aan de uitvoerder van het project zonder garantie op terugbetaling, in de praktijk vaak filantropische organisaties, stichtingen of impact investeerders.
De uitkomstbetaler die de investeerders terugbetaalt als het project de gewenste, vooraf afgesproken, resultaten oplevert. Vaak is dit de overheid.
In België zijn er sinds 2012 een zestal social impact bonds opgezet, met name op het gebied van tewerkstelling. Sinds de Covid periode is de verdere ontwikkeling wat stil gevallen. Nadelen zijn de ingewikkelde structuur met verschillende actoren en de administratieve lasten. Vooral de Anglo-saxische landen werken veel met (social) impact bonds. Per vandaag zijn er in totaal 250 wereldwijd.[1] Als een impact bond succesvol is, is het een win-win-winsituatie voor alle drie deelnemers. Om dit instrument verder te ontwikkelen, is het interessant om te werken met fondsen die een aantal impact bonds met een vergelijkbare structuur samenvoegen. Op deze manier kan je de kosten voor het structureren van de impact bond en de opvolging tijdens de implementatie, verdelen over de verschillende impact bonds.[2] Daarnaast hou je de structuur best zo eenvoudig mogelijk.
[1] Database Social Finance UK. Zie voor meer gedetailleerde informatie over social impact bonds de koloms in MVO d.d. 8 mei 2017 (“Social Impact Bonds: een mirakeloplossing?”) en MVO 20 oktober 2021 (Social Impact Bonds in het plan voor Herstel en Veerkracht – nieuwe kansen?”)
[2] Zie bijvoorbeeld het Brabant Outcomes fund opgezet door de Nederlandse provincie Noord-Brabant
Impact linked finance
Deze term verwijst naar financiering waarvan de voorwaarden en modaliteiten worden aangepast in het voordeel van de ondernemer, naarmate de gemeten maatschappelijke impact groter is. Impact wordt zo ook financieel beloond. De financiering kan bestaan uit (achtergestelde) leningen, obligaties of participaties in het kapitaal van de onderneming. De financiers zijn vaak overheidsinstellingen, internationale instellingen, filantropische organisaties of impact investeerders.
Er zijn veel manieren om de voorwaarden van de financiering aan te passen aan de gerealiseerde impact en je kan die ook nog eens combineren. Hieronder volgen een aantal voorbeelden. Deze hebben gemeenschappelijk dat de financier bereid is een lager financieel rendement te aanvaarden in ruil voor een (bewezen) maatschappelijke return.
De rente van de lening daalt in functie van de maatschappelijke impact. Zoals: wanneer op het afgesproken meetmoment (na 6 maanden, na één jaar…) blijkt dat meer dan 70% van de begeleide jongeren doorstroomt naar de arbeidsmarkt, daalt de rente in de volgende renteperiode met 1,5%; als dat meer dan 50% is, volgt een vermindering met 1%; meer dan 30% betekent een vermindering met 0,5%. Onder 30% blijft de rente stabiel. Per renteperiode kan zo een andere rentevoet gelden.
De lening wordt verlengd als vastgelegde resultaten worden gerealiseerd. Zoals: de terugbetalingsdatum wordt uitgesteld met één jaar, eventueel met een gereduceerde rente, als de renovatie van het gebouw leidt tot energiebesparingen en een vermindering van CO2-uitstoot met afgesproken percentages. Intussen zijn verdere renovaties mogelijk die op hun beurt weer resulteren in hogere terugverdieneffecten.
De lening wordt uitbetaald in schijven, waarbij de uitbetaling gebeurt in functie van de resultaten over de voorafgaande periode. Zo financierde de Wereldbank het Nacer project in Argentinië om provinciale overheden te stimuleren om de toegang en kwaliteit van de gezondheidszorg voor arme zwangere vrouwen en pasgeborenen te verbeteren. De nationale overheid betaalde 60 procent vooraf afhankelijk van de inschrijvingspercentages en de resterende 40 procent op basis van prestaties tegen 10 indicatoren. Die indicatoren waren verschillend voor elke provincie, zoals het percentage pasgeborenen met een laag geboortegewicht of het aantal consultaties in de eerste 20 weken van de zwangerschap.
De lening wordt door de financier (gedeeltelijk) kwijtgescholden in functie van de resultaten. Zoals: de succesvolle begeleiding van ex-gedetineerden naar de arbeidsmarkt leidt tot kostenbesparing bij de financier, in dit geval de overheid (o.a. vermindering van uitkeringen), waardoor deze een deel van de terugbetaling van de lening kan kwijtschelden.
Blended Finance
Blended finance is financiering door publieke partijen (overheden, EU Commissie) samen met (semi) private partijen (impact investeerders, filantropische instellingen, Development Financial Institutions, pensioenfondsen en andere institutionele beleggers). Elke financier stapt in op eigen voorwaarden en via klassieke vormen van financiering (leningen, obligaties, aandelen), maar met gemeenschappelijke doelstellingen (bijv. ontwikkelingssamenwerking, milieu, tewerkstelling).
In de praktijk wordt deze vorm van financiering tot nu toe vaak gebruikt om opstartende of opschalende ondernemingen in ontwikkelingslanden te ondersteunen. De publieke middelen zorgen er onder andere voor dat de investeringen minder riskant (derisking) worden en daardoor financieel haalbaar zijn voor private investeerders. Zo kan de overheid bijvoorbeeld een zogeheten first loss default guarantee geven waarbij in geval van niet-terugbetaling de overheid een gedeelte van het verlies dekt. Vaak krijgt de ontvanger van de financiering, naast de financiële hulp, ook technische ondersteuning. Een voorbeeld is het ElectriFI fonds, beheerd door EDFI Management Company.[1] Dit fonds investeert in startende en groeiende bedrijven in ontwikkelingslanden in de sector van hernieuwbare energie en wordt onder meer gefinancierd door de Europese Unie. De EU-financiering zorgt ervoor dat ook private investeerders en Development Financial Institutions kunnen investeren in projecten die anders voor hen te risicovol zouden zijn.
Bij de zoektocht naar financiering is het verstandig om ook de boven beschreven vormen van results based finance te bekijken. Alle vormen daarvan hebben gemeen dat je de maatschappelijke resultaten moeten kunnen meten. Daarnaast zijn duidelijke en objectieve criteria voor ‘succes’ nodig. Impact bonds en blended finance zijn interessant voor grotere projecten omdat ze meer inspanning vergen, aangezien er minstens drie (en vaak meer) actoren bij betrokken zijn, elk met een eigen cultuur. Impact linked financiering vergt enkel afspraken tussen de financier en de onderneming, die je op een relatief eenvoudige manier contractueel kan vastleggen. Bovendien zijn vele variaties mogelijk.
[1] Zie, www.edfimc.eu
Advocaat Aurion Law
gespecialiseerd in de juridische begeleiding van sociale ondernemingen en impact investeringen
De column staat ook online op de website van MVO Vlaanderen.